Schrödinger’in Kedisinin Peşinde
Schrödinger’in Kedisinin Peşinde’den…
Fiziği Isaac Newton icat etmiştir, bütün bilim de fiziğe dayalıdır. Newton tabii ki bunu başkalarının çalışmaları üzerine inşa etmiştir, fakat bilimi uzay yolculuğuna, lazerlere, atom enerjisine, genetik mühendisliğine, kimyanın anlaşılmasına ve diğer bütün şeylere giden yolun üstüne oturtan onun neredeyse tam üç yüz yıl önce yayımladığı üç hareket yasası ve kütle çekim kuramıdır. İki yüz yıl boyunca Newton fiziği (artık “klasik” fizik diye anılıyor) tahtta kaldı; yirminci yüzyılda devrim yaratan yeni kavrayışlar fiziği Newton’un çok ötesine götürdü, fakat o iki yüz yıllık bilimsel gelişme olmaksızın o yeni kavrayışlar asla ortaya çıkmayabilirdi.
Bu kitap bir bilim tarihi değil ve de o klasik fikirlerden ziyade yeni fizikle -kuantum fiziğiyle- ilgilidir. Fakat Newton’un üç asır önceki çalışmaları bile gelmekte olan değişimlerin habercisiydi; gezegenlerin hareketleri ve yörüngeleriyle ilgili çalışmalarını ya da o ünlü üç yasasını değil, ışığın doğasıyla ilgili araştırmalarını kastediyorum.
Newton’un ışık hakkındaki fikirleri büyük ölçüde katı cisimlerin ve gezegen yörüngelerinin davranışı hakkındaki fikirlerine dayanır. Cisimlerin davranışına dair gündelik tecrübelerimizin yanıltıcı olabileceğini ve bir cismin, bir parçacığın, dışarıdan herhangi bir etki olmadığı durumda yerkürenin yüzeyindeki böyle bir parçacıktan çok farklı davranması gerektiğini fark etmiştir Newton.
Burada, gündelik tecrübelerimiz bize eşyanın itilmedikçe bir yerde durma eğiliminde olduğunu ve itmeyi bıraktığımız anda da hareketi bıraktığını söyler. O halde gezegenler ya da ay gibi cisimler neden yörüngelerindeki hareketlerini bırakmıyorlar? Onları iten bir şey mi var? Yok tabii. Doğal durumda olan, dış müdahaleden uzak olan gezegenlerdir, müdahaleye uğrayan da yerkürenin yüzeyindeki cisimlerdir. Eğer bir kalemi masamın üzerinde kaydırmaya çalışırsam, benim itişim masaya sürten kalemin sürtünme kuvvetiyle karşılaşır.
İşte ben itmeyi bıraktığımda onu durduran şey de budur. Eğer sürtünme kuvveti olmasaydı kalem harekete devam ederdi. Bu Newton’un ilk yasası: Dışarıdan uygulanan bir kuvvetin etkisinde olmayan bir cisim durgun halde kalır ya da sabit bir hızla hareket eder. İkinci yasa bize dışarıdan uygulanan…
